Air Bag

Airbag; günümüzde oluşacak olan araç kazalarında, sürücü ve yolcuları korumak için geliştirilen bir sistemdir. Airbag’in icat edilmesindeki en büyük amaç; oluşacak olan bir kazada, can kayıplarını en az’a indirmektir. Bu sistem genel olarak; birçok sensör, kontrol modülü ve en az bir tane olmak şartı ile bazı bölümlerden oluşmaktadır. Airbag kullanımından önce araba kazalarında oldukça ciddi sağlık problemleri ortaya çıkmaktaydı. Ancak şu andaki otomobillerin neredeyse hepsinde airbag bulunmaktadır. Airbag’i genel olarak tanımlamak gerekirse; araç içerisindeki yolcu ve sürücülerin hayatını kurtarmaya yarayan bir koruma sistemi olarak geçmektedir. Araçlar kötü bir çarpışma sonucunda, airbag sistemini ortaya koymaktadır. Airbag sistemi, kuvvetli bir çarpışma sonucunda çok hızlı bir şekilde açılarak, gaz ve hava ile dolar. Böylece araç içerisindeki yolcu ve sürücülerin fazla zarar görmesini engellemektedir. Airbag’in hayati bir önem taşımasındaki en büyük sebebi hızıdır. Çünkü çarpışma sonucunda, neredeyse saniyenin 1/10’unda açılır. Ardından ortalama 30-40 milisaniye sonrasında sönerek, araç içerisindeki kişilerin çıkmasına olanak sağlar.

Airbag çalışma sistemi;genel olarak gaz genleşmesi sonucunda oluşmaktadır. Çok hızlı oluşan bir kimyasal reaksiyon sonucunda gaz genleşmesi oluşur. Sodyum azotür (NAN3) isimli bileşik, hızlı bir şekilde tepkimeye girer. Bu tepkimeyle birlikte, çok fazlaca gaz oluşur ve bu sayede hava yastığı şişer. Airbag çalışma sistemi, belli aşamalar sonucunda oluşmaktadır. Araçta olan herhangi bir çarpışma sonucunda ilk önce airbag tarafından çarpışma algılanır. Ardından şişirici ateşlenir ve yastığı şişirecek olan nitrojen gazı üretimi başlar.  Bu sayede yastık şişer ve tam anlamı ile açılım başlar. Bu işlemler gerçekleştiğinde otomobil içindeki sürücü ve yolculara koruma sağlanmış olur. Elde edilen koruma sonrasında yastığın içindeki hava boşalımı başlar ve böylece airbag sistemi fonksiyonu tamamlanmış olur.

Airbag arızası; daha çok sensör ışığından anlaşılan bir durumdur. Ancak airbag arızası için yanan sensör ışığı farklı sebeplerden dolayı yanabilir. İlk olarak, şoför ve yolcuların koltuklarının altında sensör soketleri bulunmaktadır. Bu soketlerin çıkması veya kopması halinde sensör ışığı yanmış olacaktır. İkinci olarak, daha önce airbag çalışmış olan bir araçta onarım tam anlamı ile yapılmadığı durumlarda da görülebilmektedir. Son olarak da airbag fişekleme direnci yükselmiş olabilmesi ve airbagdeki sargılarda kopukluk ya da yıpranma sonucu da airbag arıza sensörü yanacaktır. Böyle bir durumda yapılması gereken şey bir servise götürmek olacaktır. Servise götürüldüğü halde sensör ışığı sönmediyse,  sensörün kapanması için yapılacak olan bazı aşamalar bulunur. İlk olarak yapılması gereken; araç çalıştırarak ON konumuna getirilmeli ardından sensör ortalama 7-8 saniye boyunca yanıp sönecektir. Tamamen söndüğünde araç tekrar kapatılmalı ve 3-4 saniye kadar kapalı bir şekilde beklenmeli. Bu işlem 2 kez denenmelidir. Aracın 3. Çalışmasında sensör 7-8 saniye kadar tekrar yanıp sönecek ve bu kez tamamen kapatılmış olunacaktır. Böylece airbag arıza ışığı problemi çözümlenerek, sensör sıfırlanmış olacaktır.

Airbag’in emniyet kemeri ile bağlantısı; çok büyüktür. Airbag ve emniyet kemeri birbirini bağlayan bir koruma olarak geçer. Çünkü emniyet kemeri bağlı olmadığında, araçta oluşan kazada airbag, koruma yerine sürücü ve yolculara zarar verecektir. Oluşacak olan bu zararlar bazı durumlarda hayati değer taşıyabilmektedir. Otomobillerdeki koruma sistemi 2 kavramda ele alınır. Bunlar; öncelikli önleme sistemi ve destek önleme sistemidir. Emniyet kemeri öncelikli önleme sisteminde yer alırken, airbag ise; destek önleme sisteminde yer almaktadır. Emniyet kemerinin genel görevi; sürücü ve yolcuların, belli bir hizada sabit kalmalarını sağlamaktır. Airbag ise; oluşacak olan büyük bir çarpışma sonucunda araç içerisindekilerin hayati darbe almasını önlemektir. Büyük kazalarda sürücü ve yolcular çoğunlukla kuvvetli çarpışmalar sonucunda, başlarını aracın içindeki çeşitli yerlere çarpmaktadırlar. Airbag’in buradaki görevi, sürücü ve yolcuların başını sabit bir şekilde tutarak hasar görmesini önlemektir. Ancak emniyet kemeri takılı olmadığı durumda, sürücü ve yolcular sabit olmayacaktır. Böyle bir durumda airbag yarar yerine, zarar verecektir. Genel olarak emniyet kemeri ile airbag birbirinden bağımsız olarak çalışmaktadırlar. Ancak bu araçtan araca göre de değişiklik gösterebilir. Bu yüzden, emniyet kemeri sistemini anlatan kitapçığın okunması gerekmektedir. Günümüz araçlarının bazılarında, airbag sisteminin çalışabilmesi için bazı şartlar koyulmuştur. Bunlar; emniyet kemerinin takılı olması, ayakların yere basması ve koltuğun dik olması durumu gibi şartlardan oluşmaktadır.  Aynı zamanda merak edilen bir diğer konu da, araç kapalı iken airbag’in çalışma durumudur. Airbag emniyet kemeri takılı olsa dahi araç kapalı iken çalışmaz. Airbag bir çarpışmayı hızlı biçimde algılayarak zararı önler. Ancak araç kapalı olduğunda bu sistem etkin olmayacaktır. Bunun sebebi de, araç kapalı olduğunda airbag beynine ya da darbe sensörüne elektrik gitmemesidir.

Airbag’in açılması için belli bir hız gerekmektedir. Airbag genel olarak çok düşük hızlarda çalışmamaktadır. Airbag çalışması için belli bir hızın üzerine çıkılması gerekmektedir. Hız değerleri Avrupa’da ve Amerika’da değişmektedir. Avrupa’da hız; 20-25Km olurken, Amerika’da hız 15-20km arasındadır. Bunların yanı sıra airbag’in son kullanma tarihi bulunmamaktadır. Ancak ortalama bir aracın 10 yılda bir kez bakım yaptırması gerekmektedir. Çünkü zamanla airbaglerde açılamama ve yırtılma gibi sorunlar baş gösterebilmektedirler.